Wat houdt de rol van lokale procesbegeleider in Wijzer in de Wijk in? En welke competenties, vaardigheden en houdingsaspecten komen hierbij kijken? We vroegen het aan onze eigen lokale procesbegeleiders tijdens een werkgroep Learning Community bijeenkomst op 29 april 2021.
“Het fysieke domein kijkt niet naar de sociale impact. Zorg en welzijn kennen een verschillende financiering. De ene aanbieder doet stoppen met roken, de andere eenzaamheid. Iedereen gaat, met alle goede intenties, over een deel en niemand gaat het over het geheel. Aansturing, mandaat, budgetten. Alles is gescheiden en dat maakt samenwerken lastig, maar tegelijk voor inwoners allesbepalend.” Dat is volgens Van der Klauw, TNO-consultant Healthy Living, het startpunt van de drie projecten van Wijzer in de Wijk, waar binnen elk van de gemeente een lokale procesbegeleider is aangesteld om juist die verbindingen wél te maken.
Hoe je de rol van lokaal procesbegeleider inricht is essentieel voor het verloop van het programma. In Wijzer in de Wijk hebben we in de praktijk kunnen leren hoe de drie verschillende gemeenten deze rol hebben opgepakt en ingevuld en wat hen dat heeft gebracht.
De precieze plek binnen een gemeente of wijk blijkt daarbij een eerste essentiële factor. Wanneer je de rol van aanjager vanuit een beleidsfunctie invult, zal de nadruk vooral liggen op het aanjagen van verbinding en integrale samenwerking met een beleidsbril: Hoe regelen we de processen meer integraal in? Hoe verkrijgen we commitment van bestuurders? Wat is onze stip op de horizon? Welke professionele partijen zijn hiervoor verantwoordelijk? “Belangrijke vragen” zegt Van der Klauw, “want zonder formele afspraken voelen uitvoerenden en bewoners in de wijk vaak geen richting, ruimte en ruggensteun om het op een andere manier te doen.”
Maar integrale samenwerking is ook iets wat in de wijk zelf ontstaat vanuit de behoefte van inwoners en door organisaties in de wijk samen te brengen. Door als lokale procesbegeleider juist die wijk in te duiken, word je de oren en ogen en daarmee het gezicht van de wijk. Dat is, denkt Van der Klauw, ook echt nodig als je vanuit het belang van inwoners wilt werken. “Voor deze rol zoek je niet direct een beleidsmaker, maar meer een sociaal dier als een gezondheidsmakelaar of opbouwwerker die makkelijk in contact komt met iedereen in de wijk”
Twee verschillende rollen, die er beiden om vragen dat je niet alleen de weg in de wijk kent maar ook de weg binnen de gemeente en ambtelijke organisatie. Dat hoeft niet altijd in één persoon verenigd te zijn. In Wijzer in de Wijk hebben we ook gezien dat deze rollen gescheiden werden: een beleidsmaker voor het bestuurlijke, en een programmamanager voor de wijk.
“Doordat je domein overstijgend werkt, vraagt het veranderproces om een dynamische samenwerking waarbij ruimte is voor alle partijen”, benadrukt Suzanne Lagerweij, onderzoeker Lectoraat Sociale Innovatie en Ondernemerschap aan Hogeschool Leiden. “Maar hoe breng je iedereen bij elkaar en hoe creëer je een gezamenlijkheid waarin iedereen zijn steentje bijdraagt?” Dat vraagt, vervolgt Lagerweij, om een neutrale sleutelfiguur die de trein in beweging brengt en houdt. “De neutrale positie van een procesbegeleider kan dan door een externe partij worden ingevuld, die belangeloos kan handelen en daarmee op transparante wijze alle betrokken partijen met elkaar kan verbinden. In de praktijk blijkt het wel lastig om dit financieel te realiseren. Want wie betaalt dat dan?”
Het sociaal domein staat voor verschillende complexe vraagstukken, zoals het vergroten van kansengelijkheid tussen kinderen en integraal werken met multiprobleem gezinnen. Daarom werken we – praktijkprofessionals, gemeenteambtenaren, docenten, studenten, onderzoekers en ervaringsdeskundigen – steeds meer samen in organisatie-overstijgende leernetwerken, een uitstekend vehikel om zulke vraagstukken te ontrafelen en innovaties te ontwikkelen.
Hoewel leernetwerken steeds meer worden ingezet, is er nog weinig systematische kennis beschikbaar over wat precies werkt. Daarin voorziet het framework Leernetwerken in het sociaal domein (LISO). Hiermee hebben we een wetenschappelijke basis die jou helpt bij het opstarten of evalueren van jouw leernetwerk.