Leren & Implementeren

In Fase 1 van Wijzer in de Wijk is in drie wijken in Alphen aan den Rijn, Den Haag en Leiden hard gewerkt aan plannen om de (positieve) gezondheid van inwoners te verbeteren via integrale wijkaanpakken. In Fase 2 zijn gemeenten daadwerkelijk aan de slag gegaan met de uitvoering van de integraal preventieve wijkaanpakken. Een lerende aanpak door middel van monitoring is hier onderliggend aan. Dit stelt de betrokkenen in de wijk in staat de aanpak bij te sturen waar nodig. En levert bovendien zicht op meer generieke leer- en verbeterpunten voor andere gemeenten aan de hand van hiernaast beschreven onderzoeksvragen.

Samen leren in de wijk door middel van werkvormen

De in Wijzer in de Wijk ontwikkelde monitorplannen hadden niet louter tot doel om te evalueren óf resultaten behaald werden. Ze dienden vooral als input voor de lokale betrokkenen om met elkaar te reflecteren en te leren hóe resultaten en samenwerking behaald konden worden. De monitorplannen bevatten daartoe ook leervragen die tijdens leerbijeenkomsten besproken konden worden.

Voor het beantwoorden van de leervragen hebben we gebruik gemaakt van verschillende (online) actieve werkvormen en hebben we professionele tekenaars ingehuurd om visuals voor ons te maken.

Actieonderzoek

Actiegericht onderzoek is een passende methode voor het monitoren van de implementatie van de integrale wijkaanpakken in de drie gemeenten. Het dient zowel het ophalen van praktische en generieke kennis, als het veranderen van het handelen in de praktijk op basis van deze kennis. Onderstaande aanpak geeft toelichting op hoe je actieonderzoek in leerbijeenkomsten kunt toepassen.

Geleerde lessen

Interview

‘Samenwerking tussen domeinen is echt geland in Alphen aan den Rijn’

Toen Wijzer in de Wijk startte stond gezondheidspreventie nog in de kinderschoenen in Alphen aan den Rijn. Nu, vier jaar later, gebeurt er veel op dat gebied. En wordt Welzijn op Recept, de interventie die onder de vleugels van Wijzer in de Wijk verder werd uitgewerkt, de komende jaren in heel Alphen uitgerold.

Lokaal procesbegeleidster Mariska Smit is onder de indruk als ze terugkijkt. De samenwerkingsagenda die tot doel heeft gezondheidsverschillen in de gemeente te verkleinen is inmiddels een volwassen lijst. “De beweging die we hebben ingezet is heel goed. De samenwerking tussen de zorg- en het welzijnsdomein is echt geland in de gemeente. Positieve Gezondheid is in het coalitieakkoord opgenomen. En onze sociale partners zijn er in bijgeschoold.”

Welzijn op Recept verbindt het medische domein met het sociale domein, doordat huisartsen patiënten gaan doorverwijzen naar welzijnsorganisatie en andere instellingen die in het sociaal domein hulp bieden. Om deze werkwijze verder te verbeteren en succesvol te kunnen borgen hebben vertegenwoordigers van de betrokken partijen in Alphen-Noord de afgelopen jaren alle hobbels en uitdagingen in kaart gebracht en oplossingen bedacht.

De werkelijkheid houdt zich echter niet aan een projectopzet ontdekten ze ook in Alphen al snel. Zeker niet als het project ook zo nadrukkelijk over en met bewoners gaat. Corona, personele wisselingen, een wmo-aanbesteding, het zorgde allemaal voor vertraging. Ook kwam er pas laat in het traject een bestuurlijke klap. In de tussentijd werkte de monitorgroep hard aan het wederzijdse begrip en inzicht en de samenwerking, dus ze zaten niet stil. Maar een eerder bestuurlijk akkoord had sneller duidelijkheid en dus meer vaart gebracht. “Dat zou ik een volgende keer dus anders willen.”

“De beweging die we hebben ingezet is echt heel goed. Positieve Gezondheid is in het coalitieakkoord opgenomen. En onze sociale partners zijn er in bijgeschoold.”

Mariska Smit

Mariska Smit,
Lokaal Procesbegeleidster Wijzer in de Wijk en beleidsadviseur gezondheid gemeente Alphen aan den Rijn

Ook adviseert Smit een projectleider aan te stellen. Iemand die de besluiten neemt en de boel aanjaagt is volgens haar eigenlijk onmisbaar. “Want Welzijn op Recept is officieel een interventie maar in de praktijk een compleet nieuwe werkwijze, een veranderingstraject dus. Daar komt veel bij kijken.”

Inmiddels neemt het aantal doorverwijzingen van huisartsen in Alphen-Noord naar het sociaal domein toe. Ook gaat een welzijnspartij spreekuur houden in een huisartsenpraktijk. Met name voor patiënten die brede gezondheidsproblemen hebben is dit een waardevolle aanvulling. “Iemand die eenzaam is kan naar een psycholoog doorverwezen worden maar ook naar een welzijnsorganisatie.”

Een volgend doel is om de triage te vereenvoudigen tot één doorverwijsloket. “Nu komt die hulpvraag bij zes partijen binnen. Maar we willen naar één voordeur toe die de inwoner naar de goede plek stuurt.”

Daarnaast is Smit bezig om een monitor op te zetten waarmee preventie gemeten kan worden. “We willen alle puzzelstukken die bijdragen aan, en van invloed zijn op, de Positieve Gezondheid van onze inwoners onder de loep nemen. Dus sport, welzijn, de fysieke omgeving, de circulaire economie, armoede, de zorg etcetera. Zodat we als gemeente inzichtelijk krijgen aan welke knoppen we allemaal kunnen draaien en zouden moeten draaien.”

  • Participatie is iets om van te voren al goed over na te denken. Welke mensen wil je bereiken, wat wil je met hun bereiken, hoe geef je daar vorm aan. Dat zijn vragen die gelijk al op tafel moeten.
  • Zorg voor een projectleider die besluiten neemt en het tijdpad in de gaten houdt.
  • Sommige fases vragen om een andere samenstelling van de project- of monitorgroep, houd daar oog voor.
  • Zorg voor een tijdige bestuurlijke klap.
  • Professioneel met elkaar in een groep samenwerken gaat niet vanzelf. Dat moeten we leren.
  • Integrale wijkgerichte projecten tot een goed einde brengen, vergt opleiding.
  • Dat partijen in het sociaal en medisch domein zo in elkaar geïnvesteerd hebben is ongeacht wat er uit voortgekomen is, al enorm waardevol.

Praatplaten Alphen

Maken van een implementatieplan

Op de website van ZonMw vind je alles wat je nodig hebt om een eigen implementatieplan te maken waarmee je een vernieuwing in je praktijk kan invoeren.

MIDI

TNO ontwikkelde een kort en generiek diagnose-instrument, genaamd MeetInstrument Determination van Innovaties (MIDI), om belangrijke determinanten van de invoering systematisch in kaart te brengen.

Ga naar de inhoud