De thema’s in het wijkprofiel zijn gebaseerd op het RIVM-model voor Integraal werken uit de Toolkit Preventie in de wijk. Er wordt gekeken naar gezondheidsbeleving, naar leefstijl, naar sociale en fysieke omgeving en naar participatie. En dat vanuit de insteek van Positieve Gezondheid. De data zijn afkomstig van de GGD Gezondheidsmonitors, CBS, Leefbarometer en Veiligheidsmonitor.
Zo’n wijkprofiel geeft duidelijk weer welke gezondheidsproblemen in welke wijken een rol spelen. Het draagt bij aan de herkenning van de problemen en aan het draagvlak om een bepaalde aanpak in een wijk te starten. Van Bergen: “Met cijfers kun je ook gezondheidsontwikkelingen in de tijd meten. In de gezondheidsprofielen hebben we dit gevisualiseerd door een extra lijntje in de figuur. Dat biedt meteen inzicht.”
Meer gemeenten hadden belangstelling voor de wijkprofielen. In samenwerking met de Stuurgroep Positieve Gezondheid Teylingen heeft GGD Hollands Midden een digitale tool ontwikkeld waarmee alle gemeenten en wijken in de regio met elkaar vergeleken kunnen worden. Die is te vinden op de website eengezonderhollandsmidden.nl. Voor Den Haag heeft het LUMC / Health Campus Den Haag ook wijkprofielen gemaakt voor de andere wijken met een achterstand in de gemeente.
De interpretatie en duiding van de cijfers kan het best in samenspraak met onderzoekers, beleidsmakers en professionals. Want voor de interpretatie van alcoholgebruik maakt het uit of er veel studenten in een wijk wonen of niet. En voor veranderingen in tijd maakt het uit of een buurt sterk van samenstelling is veranderd of niet.
Of veranderingen in de wijkprofielen bewijs levert dat bepaalde programma’s werken, durft Van Bergen niet te zeggen. Daar is altijd meer onderzoek voor nodig. Ze wijst naar de projecten in Alphen-Noord, de Leidse Stevenshof, en Den Haag Zuidwest. Veel indicatoren zijn gedurende de projectjaren veranderd, maar gelijktijdig was er de corona pandemie en die heeft ook grote effecten gehad op de Positieve Gezondheid van mensen. Snel grote verandering in de gezondheidscijfers verwachten is volgens Van Bergen niet realistisch. Leefstijl-verandering kost jaren voordat je dat terug ziet in cijfers. Ze verwijst naar het tabaksbeleid. Al meer dan 40 jaar wordt er flink ingezet op de preventie van roken, maar nog steeds rookt één op de vijf Nederlanders en dat percentage daalt niet of nauwelijks meer. “Maar dat betekent dus niet dat je het niet moet doen.”
Door middel van de Gezondheidsmonitors onderzoeken de GGD, RIVM en CBS de gezondheid, leefstijl en sociale situatie op lokaal, regionaal en landelijk niveau. Deze onderzoeken vinden elke 4 jaar plaats (in sommige gemeenten vaker). In Wijzer in de Wijk is deze data samengebracht in gebiedsprofielen, die onderdeel zijn van het data-dashboard voor de regio Hollands Midden. Betrokkenen kunnen hierin de data van hun gemeente opzoeken en die vergelijken met andere wijken of gemeenten. Deze gebiedsprofielen vormen ook een goede basis om met elkaar in gesprek te gaan over wat ze zien en wat dit betekent voor een integrale wijkaanpak.
Zie ook de RIVM website voor cijfers over gezondheid en gezondheidgerelateerde thema’s op gemeente-, wijk- en buurtniveau en WaarStaatjeGemeente.nl voor informatie per gemeente / wijk op verschillende beleidsterreinen.
Verschillende Nederlandse gemeenten hebben een eigen bewonerspanel: een groep mensen die online meedoet aan onderzoeken van de gemeente en maatschappelijke organisaties. Deze onderzoeken kunnen gaan over verschillende onderwerpen. Bijvoorbeeld over wat er in de buurt speelt, over de leefomgeving, veiligheid, openbaar vervoer of woonklimaat. In Wijzer in de Wijk is voor het maken van de gebiedsprofielen voor Den Haag Zuidwest, gebruik gemaakt van het bestaande Stadpanel. Daarin zijn aanvullende vragen over gezondheidsbeleving (pijlers positieve gezondheid) gesteld om zicht te krijgen op de uitdagingen voor deze wijken.
Bij de uitvoering van interventies in het zorg- en sociale domein wordt vaak ook data geregistreerd die antwoord kan geven op de monitorvragen. Denk bijvoorbeeld aan registraties in Zorgdomein, Vektis, Huisarts informatie systemen of klantvolgsystemen binnen het sociaal domein. Soms zijn aanpassingen binnen deze registraties mogelijk om meer informatie voor de monitoring op te halen. In Wijzer in de Wijk is registratiedata gebruikt om op te reflecteren in de leerbijeenkomsten van de actiegroep Welzijn op Recept in Alphen aan den Rijn. Zo werd uit Zorgdomein opgehaald hoeveel patiënten in de afgelopen maanden doorverwezen waren en vanuit welke eerstelijnspraktijken.
Tot slot kunnen aanvullende digitale enquêtes worden uitgezet om specifieke antwoorden of data te verzamelen. Deze enquêtes kunnen bijvoorbeeld verzonden worden naar interventieaanbieders in de wijk, om op die manier inzicht te krijgen in het bereik en effect van hun interventie, of om juist meer evaluerende vragen te stellen over de implementatie. In Wijzer in de Wijk zijn met hulp van de Werkplaats Sociaal Domein en TNO aanvullende enquêtes uitgezet in zowel Leiden als Alphen aan den Rijn. Hierin werd gevraagd naar bevorderende en belemmerende factoren in de uitvoering en/of samenwerking van de wijkaanpak. Daarvoor is gebruik gemaakt van bestaande enquête tools, als Google Forms en Survalyzer.